Zajmując się naukowo tematem młodych ludzi, w kontekście ich sytuacji na rynku pracy, warto we wstępie zdefiniować pojęcie aspiracji. M. Niemiec w swojej dysertacji doktorskiej precyzuje ją „(…) jako rezultat działań przewidywany przez określoną osobę, wykonującą zadanie lub realizującą jakiś cel oraz jako dążenie do osiągnięcia określonych celów, ich realizacji i spełnienie oczekiwań”[1]. Ten sam autor w swoim badaniu, przeprowadzonym na grupie 381 uczniów szkół średnich – licealnych, zawodowych i techników, postawił pytanie „Na jakim etapie chcesz zatrzymać swoją edukację?”. Wówczas 68% badanych wykazało chęć ukończenia studiów wyższych. Tak sformułowane pytanie pozwala uzyskać jasną odpowiedź: młodzi chcą się uczyć. Warto jednak podkreślić, że aspiracje i ambicje ludzi są bardzo silnie zdeterminowane przez wiek, który ma szczególnie duży wpływ na dążenia w takich dziedzinach, jak właśnie praca i plany dotyczące własnej osoby. Według badań CBOS z 2010 roku kluczowe plany większości młodych ludzi (pomiędzy 18 a 34 rokiem życia) skoncentrowane są przede wszystkim na sferze zawodowej (66%)[2]. Jako główne dążenia podają oni w kolejności: wykształcenie, znalezienie pracy i plany mieszkaniowe, a następnie założenie rodziny[3].
Zadając jednak młodzieży pytanie dotyczące ich przyszłości, sformułowane w inny sposób: Co jest, ich zdaniem, warunkiem szczęśliwego życia? – socjologowie z Dolnego Śląska uzyskali ciekawy, w zestawieniu z powyższymi analizami, wynik. Tu 51 % z grupy 1500 badanych osób przedkłada szczęśliwe i stabilne życie nad sukces zawodowy. Potrzebę oparcia w rodzinie uzasadnia w pewnym stopniu wypowiedź jednej ze współautorów badania młodzieży śląskiej – socjolog Anny Zając: „Z badania wyłania się obraz młodych ludzi, którzy twardo stąpają po ziemi i od przyszłości nie oczekują zbyt wiele. – Jest wśród nich duża grupa, która w przyszłość patrzy pesymistycznie. Trudna sytuacja ekonomiczna i zwolnienia w regionie sprawiają, że młodzi czują się niepewnie. (…) Rodzina jest dla nich ważniejsza niż sukces zawodowy. A zaraz po rodzinie pieniądze.”, i dalej w tym samym wywiadzie ”Im młodsi, tym mocniej podkreślają kwestię posiadania. – Większość badanych chciałaby wieść dostatnie życie na poziomie klasy średniej. Wielokrotnie słyszałam, że zależy im na tym, by np. mieć dobry samochód – mówi autorka badania. („Chciałbym mieć BMW i z kimś jakiś swój kąt”)[4].
Warto także zaznaczyć, że wspomniane aspiracje młodych nie są najczęściej tożsame z jasnym celem zawodowym, pozwalającym na wypracowanie przemyślanej strategii własnej kariery. Posługując się definicją M. Tyszkowej – aspiracje to wyobrażenia, pragnienia, dążenia jednostki dotyczące własnej osoby, miejsca w społeczeństwie i sytuacji życiowej w przyszłości.[5] W przeciwieństwie do Niemca, Tyszkowa nie łączy w swojej definicji aspiracji z celami. Choć w obu przypadkach sam fakt posiadania aspiracji nie musi wcale oznaczać, że jednostka wie, co zrobić, by je zrealizować z sukcesem. Młodzi ludzie potrafią w mniejszym lub większym stopniu formułować swoje oczekiwania względem życia i nakreślić wstępne kierunki, w których chcieliby podążać. Najczęściej nie potrafią jednak przeformułować swoich oczekiwań w realne i osiągalne cele. Wydaje się także, że w etapie przechodzenia z adolescencji w dorosłość, brakuje im w dużym stopniu samoświadomości oraz przekonania, czy planowana droga jest w rzeczywistości tą właściwą.
[1] M. Niemiec, Aspiracje życiowe i zawodowe uczniów szkół ponadgimnazjalnych na przykładzie powiatu wodzisławskiego. Praca doktorska, Uniwersytet Śląski, Katowice 2007, s.16
[2] CBOS, 2010, Cele i dążenia życiowe Polaków. Komunikat z Badań, Warszawa, BS/161/2010, s.7
[3] CBOS, 2010, Cele i dążenia życiowe Polaków. Komunikat z Badań, Warszawa, BS/161/2010, s.8
[4] http://metromsn.gazeta.pl/Portfel/2029020,126512,13441000.html z dnia 25.07.2013
[5] M. Tyszkowa, Rola rodziny w kształtowaniu się wyobrażeń własnej przyszłości i wyobrażeń życiowych dzieci i młodzieży, (w:) M. Tyszkowa, (red.) Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną, Poznań 1985, s.70
źródło: praca naukowo-badawcza część 1 Młodzi w kontekście osobistej przedsiębiorczości, celów i zarządzania karierą, autor: Maretha Żurakowska, Institute of Career Development, Malta, Uniwersytet Szczeciński, Politechnika Koszalińska oraz Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, 2013
Zobacz wszystkie rozdziały publikacji:
- Młodzi w kontekście osobistej przedsiębiorczości, celów i zarządzania karierą – abstrakt.
- Młodzież posiada aspiracje.
- Kiedy jest właściwy moment na pytanie o cel zawodowy?
- Perspektywa rynku pracy.
- Edukacja – czy wspiera karierę młodych w wystarczającym stopniu?
- Zarządzanie osobistą przedsiębiorczością i karierą to proces.